Парк туралы
Шарын МҰТП қазіргі заңдылықтарға сәйкес, ҚР ауыл шаруашылығы министрлігінің орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі Комитетіне қарайтын, республикалық маңызы бар табиғат қорғау және ғылыми мекемелік мәртебесі бар.
Шарын мемлекеттік ұлттық табиғи парк (әрі қарай ШМҰТП) ҚР Үкіметінің 23 ақпан 2004 жылғы № 213 бұйрығымен 93 150 га жерге Алматы облысында экологиялық, тарихи-ғылыми, эстетикалық табиғат байлығын қалпына келтіру және сақтау мақсатымен ұйымдастырылған. ҚР Үкіметінің 6 ақпан 2009 жылғы № 121 бұйрығымен парк аумағы кеңейтілді, мемлекеттік жер қоры, қорғаныс қажеттілігіне қарасты жерден 32900 ге жер қосылды, қазір жалпы аумақ 127 050 га. Парктің әкімшілік-шаруашылыққа қатынасты аумағы– Алматы облысының, Ұйғыр, Еңбекшіқазақ, Райымбек, Ұйғыр аудандарында Шонжы селосынан батысқа қарай 7 км қашықтықта, Алматы қаласынан шығысқа қарай 200 км қашықтықта орналасқан.
Негізгі қорғалатын нысандары:
1.Үлкен Бұғыты учаскесі– Ұйғыр ауданының шекарасында, мемлекеттің жер қорында Үлкен Бұғыты тауының солтүстік шығысын алып жатыр. Геологиялық нысандарды қорғаудың негізгі мақсаты минералдарды (молидемит, шелит, перит, халькопирит) қарақұйрық, текелердің жайылымдарын кеңейту, сексеуілді, 61 түрлі сирек кездесетін өсімдіктерді қорғау.
2.Кызыл Қарасай –қарақұйрықтың, сирек кездесетін құстардың (дуадақ, бүркіт, ителгі), тек Қазақстанда кездесетін бұта-ағаштектес сораң т.б сирек кездесетін өсімдіктердің 11 түрі өсетін жер. Сонымен бірге ерекше бальнеологиялық бағалы минерал суы бар гидрологиялық обьекті де бар.
3. Шарын шатқалы-республикалық маңызы бар, ерекше қорғалатын табиғи аумақ. Үкіметтің 30 маусым 2005 жылы № 657 шешімімен жасалған экологиялық, ғылыми, т.б құндылықтары бар жер қыртыстарының тізіміне енген. Бұл жерде шатқалдың тасты жартастары, палеонтологиялық қазбалар, сол жерден табылған жануарлардың қазба қалдықтары, сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарлар дүниесі қорғалады.
ЕҚТА жөніндегі жаңа Заңның 45 бабына сәйкес парк территориясы кеңейгенін есепке алып, кешенді бағалау өткізу нәтижесінде қорғауды 4 аймаққа бөлінді.
Парктің ұйымдастыру құрылымы: парк басшылығы және 5 бөлімнен тұрады, жалпы штатта 46 адам тіркелген.
Шарын МҰТП құрамына республикалық маңызы бар- Табиғат ескерткіші- Шарын ерен тоғайы кіреді. 1964 жылы 19 наурызда Қазақ ССР Министрлер кеңесінің № 447-Р қаулысымен ұйымдастырылған. Табиғат ескерткіші жалпы 5014 га жерді алып жатыр, оның ішінде ағашпен шектелген алаң 2315 га, тек ерен ағашты алқап 1015 га.
Паркте 32 түрлі сүтқоректі, бауырымен жорғалаушылардың 18 түрі, амфибияның 4 түрі және 100-ден аса құс түрі мекендейді. Жалпы парк аумағы флора мен фаунаға өте бай. 1000 тарта жоғарғы сатыдағы өсімдіктер мен омыртқалы жануарлардың 194 түрі тіршілік етеді, олардың 27 түрі ҚР Қызыл кітабына енген, ал өсімдіктердің 50-ден аса түрі сирек кездесетін және эндемикалық түр деп есептеледі.
Парк аумағында жалпы қашықтығы 49 шақырымды құрайтын 3 туристік бағыт жасалынған. Олар:
Бірінші бағыт — Шарын ерен саяжайы- туристерді жасы 5 млн. жылдан асқан соғды ерені табиғат ескерткішімен таныстырады. Шарын ерен тоғайы- арасында 7 адамның құшағы әрең жететін алып, ақсақал ағаштары бар әлемде сирек кездесетін ереннің табиғи өскен ортасы — жайылма тоғай. Ол тек бірінші террассада ғана табиғи өседі, ал екінші терассада соғды ерені тұрақты суғарылып тұрғандықтан қолдан өсіріледі.
Екінші бағыт— Бейіттер мен қорғандар- жаяу және автомобильді жүргіншілерге арналған бағыт. Қазақстанның ортағасырлық тарихына, өлкенің туған тарихына қызығатын туристерге жол ашады.
Үшінші бағыт— «Қамалдар мекені» Шарын шатқалы- ландшафты-палеонтологиялық табиғат ескерткіші. Шатқалдың ішіне көлікпен түсуге тыйым салынатын жаяу бағыт. Шарын шатқалы- түрлі пішіндегі «қамалдар аңғары» жер бедерінің геоморфологиялық нысандарына жатады. Және әлем бойынша деп айтуға болады, құндылығы жағынан саяхатшыларды қызықтыратын бірден- бір орын. Өйткені мұндай қамалдар мен қорғандардан тұратын шатқалдар тек Америкада, Аризона штатында кездеседі.
Бұл маршруттарда 2-көру алаңы, 1- түсу орны, 1-автотұрақ, 12 орындық 1 қонақ үй, 30 орындық 1 қонақ үй жұмыс істеуде.
